Ontwikkeling van aardwarmte in Nederland

Aardwarmte in vogelvlucht

Voor een duurzame energievoorziening is het noodzakelijk dat inwoners en bedrijven minder energie gebruiken en veel meer hernieuwbare bronnen voor energie, warmte en koude benutten. Aardwarmte biedt die duurzame, hernieuwbare warmte. Zie ook de pagina Duurzaamheid en de energietransitie

Iedere gemeente moest voor het einde van 2021 voor alle wijken een plan hebben voor een warmtevoorziening zonder aardgas, vastgelegd in een Transitievisie Warmte. Daarnaast wordt per regio een Regionale Energie Strategie (RES) gemaakt, waarin de mogelijke warmtebronnen voor die regio staan omschreven. Regio’s en gemeenten kiezen altijd voor een combinatie van energiebronnen. Daarbij zijn er keuzes nodig: gaan huizen en gebouwen zelf voor hun warmte zorgen of komt er een gezamenlijke oplossing van een warmtenet met duurzame warmtebronnen? Aardwarmte krijgt in de ‘collectieve energiemix’ naar verwachting een steeds belangrijkere plaats. Lees meer over de energietransitie en bekijk een checklist voor de oriëntatie op aardwarmte.

Rendement van winningslocaties

In Nederland zijn 36 aardwarmtedoubletten, verspreid over 26 aardwarmtewinningslocaties die in 2022 gezamenlijk 6,8 PJ (Petajoule) aan warmte leverden. De totale opbrengst (vermogen) van de aardwarmtewinning is de afgelopen jaren flink gestegen. Ook de opbrengst per doublet is toegenomen. De meeste doubletten worden maximaal benut. Dit is vooral te danken aan de toegenomen diepte waarop warmte wordt gewonnen, en dus een hogere temperatuur van de warmte. Ook hebben verbeteringen in het ontwerp van aardwarmteputten bijgedragen aan de opbrengst: er is minder warmteverlies dan bij de putten ‘van het eerste uur’. De nieuwe doubletten zijn robuuster en hebben een grotere capaciteit.

Het gebruik van aardwarmte in Nederland in 2022 heeft een besparing opgeleverd van meer dan 193 miljoen m3 aardgas per jaar. Dit staat gelijk aan de hoeveelheid aardgas die huishoudens in een stad met de omvang van Utrecht in 2022 verbruikten.

Potentie aardwarmte

We staan nog maar aan het begin van de sterke groei die geothermie zal doormaken. Want er kan op veel meer plaatsen veel meer aardwarmte worden benut. Zo’n 25 procent van de hele Nederlandse warmtevraag kan in de toekomst duurzaam ingevuld worden door geothermie, in de glastuinbouw is dit zelfs meer dan 50 procent. De vraag is daarbij niet óf maar vooral wanneer. Meer beschikbaarheid van aardwarmte leidt tot minder CO2-uitstoot.

Toekomst van aardwarmte

De Nederlandse ondergrond heeft naar verwachting ruim voldoende aardwarmte beschikbaar om meer dan 20 procent van de warmtevraag in Nederland te dekken. Maar het gebruik is tot nu toe relatief beperkt. Diverse factoren spelen hierbij een rol. De kosten van de aanleg van aardwarmte-installaties en warmtenetten zijn hoog. Bovendien is er altijd een risico dat de verwachte aardwarmte niet wordt aangetroffen: pas na het boren is duidelijk hoeveel warmte de bron precies kan leveren. Ook is de regelgeving nog onvoldoende toegesneden op de (financiële en geologische) onzekerheden van deze technologie. Dit kan leiden tot vertraging in de procedures. (Met ingang van 1 juli 2023 wordt de wetgeving herzien.) Tot slot is aardwarmte voornamelijk toegepast in de glastuinbouw en is de technologie relatief onbekend bij het algemene publiek. De sector werkt daarom samen met de overheid aan het vergroten van de bekendheid van en het maatschappelijk draagvlak voor aardwarmte. Om aardwarmte te kunnen inzetten in woonwijken is een warmtenet nodig. Voor aardwarmte-ontwikkeling is uitbreiding van het aantal warmtenetten belangrijk.